KIRILMALAR

KIRILMALAR

Günlük hayatta çok sık rastladığımız ve

gözlemlediğimiz bir olaydır kırılma.

Bir su kuyusuna baktığımız zaman kuyunun dibini

daha yakında görürüz.

Çay bardağındaki kasığı bardak içindeyken kırık

gibi görürüz.

Yazın asfalt üzerinde yağmur yağmıs gibi serap

etkisi görülmesi.

Yıldızlardan gelen ısınların atmosferin

tabakalarından geçerken kırılması ve bize farklı

doğrultularda gözükmesi.

Günes doğarken ve batarken ısığın kırılmasından

dolayı ufuğun kırmızı renkte görülmesi.

Yağmur sonrası ısığın yağmur damlalarında

kırılarak gökkusağını olusturması.

Hepsi ısığın kırılmasına birer örnektir.

Bir saydam ortamda ilerleyen bir ısın, farklı bir saydam

ortamla karsılasınca ikinci ortamda doğrultusu değismis

olarak ilerler. Buna ısığın kırılması denir. Isık ısınlarının

kırılmasının temel nedeni, ısık hızının saydam ortamlarda

farklı değerler almasıdır. Isık ısınlarının her saydam

ortamdaki yayılma hızı birbirinden farklıdır.

Boslukta her renk ısığın yayılma hızı 300 000 km/sn dir.

Ancak bir saydam ortamda her renk ısının yayılma hızı

birbirinden farklıdır.

Mutlak Kırıcılık indisi;

Bir saydam ortamın mutlak kırıcılık indisi, bosluktaki ısık

hızının ortamdaki ısık hızına oranı olarak tanımlanır.

Bosluğun ve havanın kırıcılık indisi 1 olarak kabul

edilir.

Hiçbir ortamın mutlak kırılma indisi 1 den büyük

olamazken bağıl kırılma indisi olabilir.

Bir ısık ısınının ortamdaki hızı ile ortamın kırılma

indisi ters orantılıdır.

Yağmur damlasının içine girince kırmızı, turuncu, sarı, yeşil, mavi, lacivert ve mor renklere ayrışır. Mor renk çemberin içinde kırmızı ise en dışındadır.

Yağmur damlası çocukken oynadığımız misket veya bilye gibi küresel saydam bir şekildedir. Güneş ışığı bu kendi tarafındaki yüzeyinden doğrudan içine girer. İçinde renklere ayrışır ve kürenin arka duvarına vurarak gerisin geriye yansır. Işığın damlanın ön yüzünden değil de arka yüzünden yansımasının nedeni içbükey, dışbükey mercek özelliklerindendir.

Ayrışmış renkler, içbükey arka yüzden çeşitli açılarda yansımaları sonucu gözümüze sırayla dizili renklerden oluşmuş bir bant şeklinde görünüyorlar. Gökkuşağını görebilmek için Güneş, biz ve yağmur damlaları, muhakkak belirli bir açıda dizilmek zorundayız. Ama daha önemlisi milyonlarca yağmur damlasından yansıyan ışınların gözümüze geliş açıları mutlaka aynı olmalıdır ki biz gökkuşağını görebilelim.

Yağmur damlalarından yansıyan ışınların gözümüzde odaklaşabilmeleri için bir daire şeklinde dizilmiş olmaları gerekir. Aslında o bölgedeki bütün yağmur damlaları gelen ışığı renklere ayrıştırarak yansıtırlar ama sadece bir yarım daire içinde olan yağmur damlalarından yansıyanlar gözümüze odaklaşırlar.

Biz de sadece o yağmur damlalarından gözümüze gelen renklerine ayrılmış ışınları görebildiğimizden gökkuşağını da yarım daire şeklinde görürüz. Bazen bir uçaktan veya yüksek bir dağdan baktığımızda gökkuşağını tam daire şeklinde görmemiz de mümkün olabilmektedir.

Güneş ne kadar yüksekse gökkuşağı dairesi de o kadar aşağı iner. Bunun içindir ki yedi renkli gökkuşağını sabah ve akşam yağışlarından sonra daha çok görürüz.

Genellikle fark edilmez ama gökkuşağı daima içice iki halkadan oluşur. İkinci kuşak pek dikkat çekmez. Bir ikinci zayıf kuşağın daha bulunmasının nedeni bazı güneş ışıklarının su damlasının iç yüzeyine bir kez değil iki kez çarpmalarıdır. Böylece parlaklıklarını yitiren ışıklardan oluşan ikinci gökkuşağı zar zor görülür. Birinci kuşakta kırmızı renk şeridin en dışında iken ikinci kuşakta en içtedir. Diğer renklerin sıralamaları da terstir.