Kutluk Bilge Kül Kağan , kısa bir süre sonra öldü.Yerine oğlu Moyen - Çor kağan geçti. Moyen - Çor Kağan , birçok Türk kavimini Uygur Devleti'ne bağladı. Ayrıca Çin üzerinde uygulanan baskıyı da artırdı.
Uygur Devleti , en parlak dönemi Bögü Kağan zamanında yaşadı.O, Çin üzerindeki etkisini artırmak için onlara yardım etti.Kendisi Mani dinine girdi.Bu dini halkına öğretmeye çalıştı. Mani dini, Uygurların yaşantılarını etkiledi. Onların yerleşik hayata geçmesinde rol oynadı. Yerleşik hayata geçen Uygurlar; Ticaret , bilim , sanat ve özellikle edebiyat alanında başarılı oldular. Fakat Mani dini , Türklerin hareketlerini yaşantılarına ters düşüyordu. bu yüzden Uygur ülkesinde genel bir uyuşukluk havası da doğurdu.
Bögü Kağan'dan sonra devletin parlak dönemi fazla sürmedi.Kırgızların akınları Uygur Devleti'ni zayıflattı.840 yılında Kırgızlar, Uygur Devleti'ni yıktılar.Yurtlarını terk eden Uygurların bir kısmı Çin'in Kansu bölgesine Sarı Uygur (Kansu Uygur Devleti) Devleti ni kurdu.diğer bir kısım Uygur halkı ise Türkmenistan'a gitti. Onlar da burada Turfan (Doğu Türkistan) Uygur Devleti'ni kurdular. Bu dönemde Uygurlar arasında Buda dini yayıldı. Her iki Uygur Devleti'ne XIII. yüzyılın başında Moğollar son verdiler. Günümüzde Sarı Uygurlar Çin'in batısında , Turfan Uygurları ise Doğu Türkmenistan'da yaşamaktadırlar.
Uygur Devleti'nin ilk hükümdarı Kutluk Bilge Kağan'dır.
-Ötüken bölgesinde kurulmuştur. Daha sonra Karabalgasun Uygurların başkenti olmuştur.
-Uygurlar yerleşik hayat düzenini benimsemiş olmaları dolayısıyla Hunlar ve Göktürklerden farktı bir özelliğe sahiptirler.
-Uygurlar siyasi başarılarından çok kültürel ve medeni faaliyetleriyle tanınırlar.
-Yerleşik hayata geçmeleri ile tarım, sanat ve ticarette ilerlemişlerdir.
-Uygurlar ilk defa din değiştiren Türk koludur. (Böğü Kağan Çin'e yardım için gittiğinde ülkesine dönerken beraberinde dört Mani rahibi de getirmişti. Türkler arasında bundan sonra Mani dini yayılmaya başladı.)
-Manihizmin, hayvansal gıdalar yenmesini yasaklaması savaşçılık duygusunu zayıflatıp, Uygurların hayat anlayışında büyük değişiklikler meydana getirdi.
-Ticaretle uğraşan Uygurlar, Hint, Tibet ve Mave-raünnehir halkı ile sıkı ilişkiler içinde bulunmuşlardır.
-Mani ve Buda dinine ait tapınaklar yapmışlardır ve mimaride gelişme göstermişlerdir. Bu alanda Hint ve İran sanatı etkisinde kalmışlardır.
-Kanallar açarak modern tarım yapmışlardır.
-Moğolların Türkleşmesinde önemli rol oynamışlardır.
-Kitap basma tekniğini ve kağıt yapımını bilen Uygurtar dünya kültür tarihinde önemli bir yere sahiptir.
-Bilge Kağan'ın kendi adına diktirdiği Karabalgasun adlı anıtları bulunmaktadır.
-Kırgızlar 840 yılında Uygur Devleti'ni yıktılar. Bu yenilginin ardından dağılan Uygur toplulukları güneye doğru hareket ederek Yeni Uygur devletlerini kurdular. Bu devletler; Kansu Uygur Devleti ve Turfan Uygurları’dır
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder